مرکب های مصرفی در صنعت چاپ

مرکب های مصرفی در صنعت چاپ به دو بخش با کاربرد عمومی و امنیتی تقیسم می گردند. مرکب های عمومی در مصارف روزمره نظیر چاپ کتاب، نشریات، محصولات تبلیغاتی و بسته بندی استفاده می گردند. این مرکبها که بر پایه آب وانواع حلالها تولید و با استفاده از خشک کن های مادون قرمز ، ماورای بنفش یا هوای گرم ثابت می شوند. این مرکب ها خصوصیات ثابت و پایدار داشته و رنگ نمایی آنان تابع تغییر زاویه دید، تابش و جنس نور و دمای محیط نیست. این دسته از مرکبها برحسب نوع سیستم چاپی (لترپرس، افست، فلسکو، اسکرین، روتوگراوور) سرعت چاپ، مکانیزم چاپ (ورقی یا رول) و کاربرد محصول چاپ شده (غذایی، دارویی و…) فرمول بندی شده و در هر سیستم ویژگیهای خاص خود را دارند.

مرکب های امنیتی مرکبهایی با ویژگیهای خاص شیمیایی و فیزیکی نامتعارف هستند که اغلب در سیستم های چاپی فلکسو، اسکرین و اینتالیو و با فرمول بندی ویژه و انحصاری تحت نظارت کارشناسان فنی خبره و با کنترل های دقیق امنیتی و بصورت عمومی یا به سفارش چاپخانه های خاص تولید می گردند. همواره تحقیقات گسترده ای در تولید و بهسازی این محصولات در لابراتورهای شیمیایی شرکتهای سازنده انجام گرفته و ضمانتنامه های امنیتی معتبری برای مصرف کنندگان صادر می شود. همچنین مشخصات برخی محصولات تولیدی منحصر بفرد به سفارش چاپخانه های امنیتی جهت چاپ اسکناس و اوراق بهادار دولتی نزد تولیدکنندگان محرمانه خواهد ماند. ویژگیهای پیچیده و منحصربفرد این مرکبها و تولید انحصاری و محدود توسط معدود شرکتها در جهان باعث گردیده محصولات چاپی که از ارزش بالایی برخوردار بوده و یا در بسته بندی برخی محصولات خاص استفاده می گردند. از این مرکب ها بهره جویند. نباید از نظر دور داشت که امروزه شرکت های بسیاری در این عرصه اقدام به تولید مرکبهای مشابه می کنند. لیکن محصولات بزرگان این عرصه همچنان در بازارهای جهانی کم نظیرند.

آشنایی با انواع مرکب های امنیتی
الف: مرکب های مصرفی در ترکیبات پایه و مقدماتی سند(Primary Features)
تحریف متون اسناد امنیتی از دیرباز بوسیله حلالهای خاص با ظرافتی باور نکردنی انجام می گرفته است ، لذا چاپ الگوهای گرافیکی ویژه با استفاده از مرکب های حساس به حلالهای گوناگون در پس زمینه باعث می گردد به محض دستکاری سند (بوسیله انواع مواد شیمیایی آلی ، حلال های معدنی و آبی، سفیدکننده ها، اسیدها و… ) واکنش های آشکار رنگی در زمینه آن ایجاد گردد. بنحوی که رنگ بخشی از الگوهای گرافیکی تغییر و یا سند کاملاً مخدوش و دارای لکه رنگی بزرگی می شود.
باید به ای نکته توجه داشت که چنانچه از پرینترهای لیزری معمولی برای درج اطلاعات متغییر اختصاصی بر روی سند استفاده گردد می بایست از این ترکیبات امنیتی با ملاحظاتی خاص بهره برد.
مرکب های پایه در اسناد امنیتی برحسب واکنش دربرابرحلالها به سه دسته تقسیم می شوند:
مرکب های حساس در برابر حلال های معدنی وآبی
مرکب های حساس در برابر حلال های آلی
مرکب های حساس در برابر مواد شیمیایی
این سری مرکبها که برخی اوقات از آنها به ورنی نیز نام برده می شود برحسب خواص شیمیائی توسط سیستم های افست یا اسکرین بصورت تمام سطح یا موضعی یا در غالب چاپ یک الگوی خاص گرافیکی با قابلیت بالای نشست بر روی کاغذهای ناصاف و جاذب بکارگیری می شود.

ب: مرکب های مصرفی در ترکیبات ثانوی سند(Secondary Features)
یک سند امنیتی چاپی از قسمت های مختلفی تشکیل شده است. ترکیباتی که هر یک نقش کلیدی در اصالت و مالکیت آن دارند. پس از ایمن سازی پس زمینه از از تهدیدات ناشی از حملات حلال ها توسط جاعلان نوبت به چاپ ترکیبات اصلی در لایه ثانوی می رسد. ترکیبات این لایه نیز می بایست از ویژگیهای امنیتی بالایی برخوردار باشند تا از هرگونه تحریف مصون ماند. خصوصیاتی چون قابلیت تغییر رنگ در برابر اشعه های نور با زاویه و جنس متفاوت، تغییر رنگ در اثر نوسان دما، برجستگی محسوس،قابلیت قرائت بوسیله دستگاههای خاص و… باعث می شود یک سند امنیتی ویژگیهای نامتعارف و متمایز از اسناد عادی به خود گیرد.
کیفیت ایمنی ایجاد شده توسط این مرکبها وابسته به عواملی چون نوع کاغذ، ترکیبات گرافیکی خاص طراحی شده و ماشین آلات چاپ و عملیات تکمیلی ویژه است. عواملی که دسترسی به هر یک از آنها محدودیتهای بسیاری دربردارد. انواع مرکبهایی که در حوزه چاپ امنیتی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

مرکبهای معمولی سفارشی:
مرکب هایی با کیفیت بسیار بالا می باشند که به کمک خواص ویژه آنها می توان جلوه های بسیار ظریف و با کیفیتی استثنائی چاپ نمود. طیف رنگی این سری مرکب بسیار وسیع و برحسب نیاز ونوع تغذیه ماشین چاپ (ورقی ورول) قابل سفارش است. مرکبهای نشست سرد و گرم ویووی (Coldset,Heatset,UV)، ورنی های روی چاپ، مرکبهای پنتون و … انواع مرکبهای معمولی راتشکیل می دهند.

مرکب های فلورسنت مرئی و نامرئی (Visible or Invisible Fluorescent)

جلوه های متنی و تصویری چاپ شده توسط این مرکب در نور معمولی نامرئی (بدون رنگ) و در برابر تابش پرتوهای نور یووی مرئی می گردند.

مرکب های مرئی، نامرئی (IR Visible/ Invisible Inks)

مرکب فوق در نور عادی به یک رنگ و در برابر تابش پرتوهای با طول موج بلند یا مادون قرمز به رنگی دیگر است. این مرکب پایه آب بوسیله خشک کن یووی ثابت می شود. رنگهای مرئی این مرکب مشکی، آبی، قرمز، نارنجی، زرد و سبز و رنگهای نامرئی زرد، سبز، نارنجی و آبی است.

مرکب های متالیک: (Metalic High Reflectancy UV Curable)

استفاده از این مرکب با طیف های رنگی طلائی یا نقره ای (با استفاده ازخشک کن یووی) نوعی دفاع ایمنی در برابر اسکنرها و کپی پرینترهای رنگی پیشرفته ای است که به وفور در بازار یافت می شوند. به هنگام اسکن تصاویر یا متون رنگی چاپ شده توسط این مرکب یا تهیه کپی رنگی به علت بازتاب شدید نور تصویر تاریک (تیره) بدست می آید. در نوعی مرکب متالیک بی رنگ تصویر چاپ شده در زمینه سند در برابر نور عادی پنهان بوده ولیکن پس از اسکن یا کپی سند، متن یا تصویری ظاهر می شود که خبر از کپی یا جعلی بودن آن می دهد.

مرکب های شفاف شبه واتر مارک (Transparentising Ink)

به علت خاصیت بی رنگ بودن و قابلیت بالای عبور نور پس از چاپ روی کاغذهای 60 تا 100 گرمی بعنوان مرکب تولید تصاویر شبه واتر مارک روی انواع کاغذهای عادی استفاده می گردد. پس از چاپ تصویر یا متن بصورت پشت و رو توسط این مرکب و مشاهده سند زیر نور عادی تصویر چاپ شده همانند جلوه واتر مارک در درون کاغذ به نظر می رسد. فرآوری نوعی از این مرکب و ظهور جلوه های واتر مارک مستلزم افزایش دمای کاغذ به 150 درجه فارنهایت و کاهش آن به زیر75 درجه فارنهایت پس از چاپ با تکنیک های فلکسو و روتوگراوو است.

مرکب های چند رنگی (Metameric-Multi Interference color)

مرکب های متامریک به علت خواص ویژه خود به هنگام مشاهده در نورهای مختلف رنگی متفاوت دارند. وقتی تصویر چاپ شده با استفاده از این مرکب در زیر نور استاندارد دیده می شود یک رنگ و به هنگام مشاهده در نوری متفاوت رنگ دیگر ظاهر می شود. تکنولوژی بکار رفته در تولید این سری مرکب که به Pearlescent Pigment موسوم می باشد بر پایه ترکیبات دی اکسید تیتانیوم و میکا استوار است. پیگمنت های این نوع مرکب از نظر ساختار فیزیولوژیکی فاقد هرگونه ویژگی آسیب به سلامتی انسان و خطر محیط زیست بوده و می توان این مرکب را در مصارف بسته بندی مواد غذایی و اسباب بازی کودکان استفاده نمود. همچنین پیگیمنت ها در آب غیرقابل حل و محتوی ترکیبات فلزی سنگین نمی باشند. انتخاب های بسیاری برای طیف رنگی این نوع مرکب وجود دارد که نقره ای و طلایی از دیدنی ترین نوع آن است. سیستمهای چاپی فلکسو، اینتالیو، اسکرین و روتوگراوور مناسب برای چاپ انواع مرکب های یووی و پایه حلال فوق می باشند.

مرکب های اینتالیو (Intaglio)

طیف مختلفی از مرکب های قابل استفاده در سیستم چاپی اینتالیو ، سیستم برگزیده اسناد امنیتی درجه یک را شامل است که پس از چاپ طرح گرافیکی جلوه هایی نظیر برآمدگی قابل لمس ظاهر گردیده و امکان گراوور کاری پس از چاپ (بمنظور حکاکی نقوش بسیار ظریف بر روی تصاویر و متون چاپ شده توسط این سیستم چاپی) را در اختیار چاپکاران قرار می دهد. همچنین با استفاده از این نوع مرکب می توان تصاویر یا کلماتی یک و سه بعدی پنهان حتی در ابعاد بزرگ درون سند جای داد. سیستم چاپی اینتالیو بر پایه حکاکی تصاویر بصورت دیجیتالی و دستی بر روی سطح پلیت است. مرکب های اینتالیو با پایه حلالیت آب بوده و پس از خشک شدن ضد آب می گردند. به علت انقباض (جمع شدن) جلوه های تصویری چاپ شده با این مرکب پس از خشک شدن می توان تصاویر و متونی بسیار دقیق و ظریف پدید آورد.
مرکب های اینتالیو پس از ثابت شدن کامل بر روی کاغذ، در برابر خش و تراش مقاومت نموده و نمی توان جلوه های اینتالیو را بدون صدمه به بستر کاغذی از بین برده یا پاک نمود. این مرکبها در برابر حرارت ناشی از پرینترهای لیزری برعکس ترموگرافی مقاومت بالایی دارد.

مرکب های حساس به حرارت (Thermochromatic)

تغییر رنگ این نوع مرکب در مواجهه با حرارت بویژه در تماس با انگشتان از علائم تشخیص آن می باشد. این مرکب به محض افزایش دما تغییر رنگ داده و پس از کاهش، به حالت اول باز می گردد. روش ساده ودر دسترس آزمون اصالت، مرکبهای حرارتی، آن را ازاهمیت بالائی برخوردار نموده است. نوع رنگ ومحدوده حرارتی تغییر رنگ مرکبهای ترموکرومیک برحسب مدلهای مختلف تولیدکننده متفاوت است. استفاده از مرکب های ترموکرومیک بر سطوحی نظیر پلی استر، پی وی سی و پلاستیک نیز امکان داشته و به واسطه ساختار مواد تشکیل دهنده در بسته بندی مواد غذایی، نوشابه ها، لیبل و اسباب بازی کودکان بلامانع است. سیستم های مناسب چاپ برای این مرکب فلکسو، روتوگراوور و اسکرین است. وقتی این مرکب ها بصورت ترکیبی با سایر طرحهای چاپ شده بوسیله مرکب های رنگی دیگر استفاده شوند پس از گرم شدن سطح جلوه ای مانند رنگین کمان پدیدار می شود.

مرکب های حساس به اشعه های نوری یوووی (UV Photochromatic)

تغییر رنگ حیرت انگیز این نوع مرکب در برابر اشعه های نوری مختلف متفاوت است. مشاهده تغیر رنگ سحرآمیز در انواع این سری مرکب منحصر به محدوده ای خاص از طول موج بوده و امکان چاپ آن بر روی سطوح مختلف میسر است.
درنوعی مرکب با نام LightTeil دگرگونی های رنگی در منطقه 300 تا410 نانومتر صورت می گیرد. رنگ این نوع مرکب نیز تابع تابش انوار خاص بوده و ثابت و دائمی نمی گردد. تکنیک بکار گرفته شده برای چاپ آن اسکرین و فلکسو می باشد.

مرکب وتونرهای مغناطیسی (Magnetic or MICR)

قرائت برخی مشخصات موردنظر اسناد به منظور کنترل دقیق آنان که همواره بعنوان یکی از گلوگاه های گردش کار و وقت گیر در بخش لجستیک و نگهداری اسناد بهادار مطرح بوده امروز توسط سیستم های الکترونیکی هوشمند یا قرائتگرهای الکترومغناطیسی برطرف شده است. استفاده از مدلهای مختلف کد و سیستمهای چاپ برجسته یا لیزری تونری با بهره گیری از مرکب های پایه حلال و آب و تونرهای مغناطیسی مخصوص و غیرقابل تحریف و نیز بهره گیری از قرائتگرهای با مزایای بسیار نسبت به سیستمهای OCR در کدزنی اسناد ، ضمن ارتقای ضریب ایمنی و سرعت کنترل اسناد بهادار، امکان هرگونه جعل و دستکاری را به حداقل می رساند. مرکب و تونر مغناطیسی حتی امکان چاپ و مخفی شدن یا قرائت زیر مرکب های افست یا بدون برداشتن پوشش سند را داراست که با این تمهید تحریف به حداقل و سرعت کنترل به حداکثر ممکن می رسد.
تونرها یا مرکب های مغناطیسی در دو ترکیب به کار می روند: در ترکیب نخست کد یا تصویر مغناطیسی در تمام اسناد ثابت می باشد. لیکن در ترکیب دوم هر سند یک کد مغناطیسی منحصر به فرد دارد که این کد توسط نمراتورهای الکترومکانیکی لترپرس یا پرینترهای دیجیتالی و با استفاده از تونرهای مغناطیسی چاپ می گردد. از مرکب و تونرهای مغناطیسی می توان در چاپ الگوهای هوشمند پنهان استفاده نمود.

مرکب حساس به زاویه تابش نور OVI(Optically Varidble)

مرکب هایOVI به علت ساختار شیمیایی ویژه ماهیت رنگی دوگانه دارند. الگوهای چاپ شده با این مرکب وقتی بصورت مستقیم مشاهده شوند رنگ نخست و در صورتی که زاویه دید به اندازه 45 درجه تغییر نماید رنگ دوم را بروز می دهند.
نسخه های کپی رنگی تهیه شده از اسناد چاپ شده با مرکبهایOVI فاقد این تغییرات رنگی در جلوه های گرافیکی موردنظر می باشند. اسکنرهای دیجیتالی بسیار دقیق نیز نمی توانند این دگرگونی رنگی را ثبت نمایند.